زنبق

زنبق
اسم علمى: ایریس Iris
خانواده: ایریداسه Iridacea
تاریخچه
قدمت این گل زیبا با تاریخ گره خورده است، تا به آنجا که یونانیان باستان، زنبق را در کنار مزار مردگان مى‏کاشتند و نقش‏هایى از آن را روى سنگ قبر تازه گذشتگان خود ترسیم مى‏کردند. پادشاهان یونانى با اشکالى از گل‏هاى زیباى زنبق تاج خود را زینت بخشیده و شاخه‏هاى بریده آن را به یکدیگر هدیه مى‏دادند. در اشعار شعراى پارسى صحبت از زنبق بسیار است و این نشان مى‏دهد که این گیاه در میان ایرانیان چه منزلتى داشته است. سالیان سال است که همزمان با فرا رسیدن بهار، زنبق‏هاى وحشى در دامنه‏هاى مناطق کوهستانى شکفته مى‏شوند و طبیعت ایران را به صفاى خود مى‏آرایند.

مناطق انتشار
زنبق در نیمکره شمالى از اروپا تا خاورمیانه انتشار دارد. اما بدون شک زیباترین زنبق‏هاى وحشى در خاورمیانه پیدا مى‏شود. بعضى از آنها در صحراهاى لم‏یزرع و زمین‏هاى آهکى مى‏رویند. برخى از زنبق‏ها در کنار چشمه‏سارها و جویبارها سبز مى‏شوند و گونه‏هایى نیز خاص صخره‏ها و سنگلاخ‏ها هستند. در میان گیاهان این خانواده تعدادى به وادى فراموشى سپرده شده و جزو گیاهان کمیاب به حساب مى‏آیند.

مشخصات گیاه‏شناسى
رنگ گل‏ها نامحدود است. از بنفش تا سفید، آبى کمرنگ، نارنجى و یا مخلوطى از همه گل‏ها. برگ‏ها در زنبق‏هاى امروزى بلندند و ساقه‏هاى گل‏دهنده (گل‏آذین) از میان آنها خارج مى‏شود. در زنبق‏هاى وحشى برگ‏ها و ساقه‏ها بسیار کوتاهند.

داشتن ساقه‏هاى زیرزمینى غده‏مانند مهم‏ترین خصوصیت خانواده زنبقیان است. ازدیاد زنبق نیز به وسیله جدا نمودن همین غده‏ها و کاشت مجدد آنها صورت مى‏گیرد.

خاک
زنبق علاقه وافرى به خاک‏هاى خنثى یا قلیایى و سبک و قابل نفوذ دارد. اضافه نمودن قدرى آهک به خاک‏هاى اسیدى کیفیت خاک را بهبود مى‏بخشد.

براى کاشت زنبق در گلدان دو قسمت شن و ماسه، یک قسمت خاک باغچه و یک قسمت خاکبرگ را مخلوط نموده و بستر کاشت را آماده کنید.

کاشت باغچه‏اى
براى کاشت زنبق قبل از هر چیز علف‏هاى هرز را از زمین خارج کنید. قدرى کود پوسیده حیوانى یا خاکبرگ را در زمین ریخته و به وسیله بیل یا بیلچه خاک را زیر و رو نموده و بعد از تمیز نمودن زمین از سنگ‏ها و کلوخه‏ها آن را به صورت صاف یکنواخت در آورید.

ازدیاد زنبق
ابتدا زمین را آبیارى کنید تا ساقه‏هاى زیرزمینى به آسانى از خاک خارج شوند. سپس غده‏ها را از خاک بیرون آورده به چند قسمت تقسیم کنید. هر یک از این غده‏ها را در گودالى به عمق هشت سانتى‏متر و به فاصله ده سانتى‏متر از یکدیگر بکارید.

روى غده‏ها را با خاک نرم و برگ‏هاى خشک بپوشانید. بعد از کاشت غده‏ها باغچه را آبیارى کنید.

مراقبت‏هاى لازم
اگر زنبق را در گلدان کاشته‏اید آن را در فضاى باز نگهدارى کنید. در باغچه نیز به مراقبت خاصى احتیاج ندارد. علف‏هاى هرز را وجین کنید و آبیارى را از اوایل بهار شروع نمایید. فقط زمانى به زنبق آب بدهید که خاک خشک باشد.

چیدن گل‏ها
هر بهار شاهد گل‏هاى زیبایش خواهید بود. ساقه‏هاى گلدار زنبق را بریده و به دوستان و عزیزان خود هدیه بدهید. در مورد چیدن گل‏ها باید دقت شود که این کار موجب از بین رفتن غنچه‏ها نشود.

روى گل‏آذین زنبق معمولاً چند غنچه گل وجود دارد که به تدریج باز مى‏شوند. موقعى شاخه‏هاى گل‏دهنده را جدا کنید که غنچه‏ها شکفته شده باشند.